Γράφει η Μαρία Ροδίτη
O αγαπημένος αρχιτέκτονας της αστικής τάξης που κατόρθωσε να εντυπωσιάσει τις μεγάλες, αθηναϊκές οικογένειες με τα έργα του.
Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και διασημότερους αρχιτέκτονες στην ελληνική επικράτεια, καθώς σχεδίασε και επέβλεπε εκατοντάδες κτίρια, αφήνοντας πίσω του μία σπουδαία παρακαταθήκη. Ο Ερνέστος Τσίλλερ ήταν ο άνθρωπος που προσέδωσε στην Αθήνα αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική, στοιχεία τα οποία έλειπαν από την πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους.
Ο Τσίλλερ γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1837 στο Oberloessnitz της Σαξωνίας. Το 1855 ξεκίνησε να φοιτά στη Βασιλική Σχολή της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου της Δρέσδης και ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1858. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Βιέννη, όπου εργάστηκε στο γραφείο του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν. Η γνωριμία μαζί του καθόρισε ουσιαστικά την καριέρα του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1861, ο Τσίλλερ καταφτάνει στην Αθήνα ως εκπρόσωπος του Χάνσεν και αναλαμβάνει την επίβλεψη της κατασκευής της Ακαδημίας Αθηνών. Σύντομα, κατορθώνει να εντυπωσιάσει τις μεγάλες, αθηναϊκές οικογένειες με τα έργα του και γίνεται ο αγαπημένος αρχιτέκτονας της αστικής τάξης. Με την υποστήριξή της, καταφέρνει να δημιουργήσει έργα ανάλογης ποιότητας και αισθητικής, με εκείνα που χτίζονταν στη Βιέννη και στις υπόλοιπες μεγαλουπόλεις της Ευρώπης.
Στα πρώτα χρόνια της παραμονής του στην Ελλάδα, ο Τσίλλερ ταξιδεύει σε πολλά σημεία της χώρας για να γνωρίσει τους αρχαιολογικούς της θησαυρούς. Μετά την έξωση του Όθωνα, τα έργα στην Ακαδημία διακόπτονται και ο Τσίλλερ επιστρέφει για ένα μικρό διάστημα στη Βιέννη. Το 1868 επανέρχεται στην Ελλάδα και το 1872 διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών, τον πρόδρομο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Οι παραγγελίες έρχονται η μία μετά την άλλη. Ο Τσίλλερ έχει πια καθιερωθεί.
Τα αρχιτεκτονικά έργα του τόσο στην Αθήνα, όσο και στην ελληνική επαρχία, είναι πάμπολλα και απαράμιλλης ομορφιάς. Οι δημιουργίες του «παντρεύουν» την Αναγέννηση με την Αρχαιότητα, καθώς συνδυάζουν τα ελληνικά δομικά και διακοσμητικά στοιχεία με την αναγεννησιακή αρχιτεκτονική.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ ήταν αυτός που έφερε πρώτος στην Ελλάδα τον τεχνητό εξαερισμό και την κεντρική θέρμανση. Αντικατέστησε τα παντζούρια με ρολά στα μαγαζιά της Αθήνας και κόσμησε τα κτίριά της με χυτοσίδηρα κιγκλιδώματα, με σχέδια εμπνευσμένα από τη μυθολογία. Είναι ο πρώτος αρχιτέκτονας που χρησιμοποίησε σιδηρά υποστυλώματα στην οικοδομή.
Τα σημαντικότερα έργα του στην Αθήνα είναι το Προεδρικό Μέγαρο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Εθνικό Θέατρο. Το Προεδρικό Μέγαρο αποτελεί ένα νεοκλασικό, τριώροφο κτίριο με λιτή και αυστηρή πρόσοψη, το οποίο – από τη μεταπολίτευση και μετά – απέκτησε την οριστική του μορφή ως έδρα της Προεδρίας της Δημοκρατίας και κατοικία του εκάστοτε Προέδρου. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό κτίριο, που λόγω του χαρακτηριστικού πρόπυλου, μπορεί να συμπεριληφθεί στα έργα του εκλεκτικιστικού κινήματος. Το Εθνικό Θέατρο άρχισε να χτίζεται ως Βασιλικό Θέατρο το 1891 από τον Τσίλλερ, ο οποίος – εμπνευσμένος από τον αναγεννησιακό ρυθμό – σχεδίασε την πρόσοψη έχοντας ως πρότυπο τη βιβλιοθήκη του Αδριανού. Το κεντρικό τμήμα είναι εξαιρετικά πλούσιο σε διακοσμητικά στοιχεία με κιονοστοιχία κορινθιακού ρυθμού, ενώ τα δύο πλευρικά τμήματα αποτελούν τυπική νεοκλασική σύνθεση.
Εξίσου επιβλητικό και εντυπωσιακά κτίριο είναι το Μέγαρο Ανδρέα Συγγρού, που βρίσκεται στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και της οδού Ζαλοκώστα, απέναντι από τη βόρεια πλευρά της Βουλής των Ελλήνων. Εκεί, στεγάζεται σήμερα το Υπουργείο Εξωτερικών. Άλλα σπουδαία κτίρια του Τσίλλερ είναι το Μέγαρο Μελά στην πλατεία Κοτζιά της Αθήνας, η Ακαδημία Αθηνών, η κατοικία του Ερρίκου Σλήμαν (σήμερα στεγάζει το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών) και η οικία του Σπύρου Μεταξά (της ποτοποιίας Metaxa), στον Πειραιά.
Στην ελληνική επαρχία, ο Ερνέστος Τσίλλερ έχει σχεδιάσει και επιμεληθεί το Δημοτικό Θέατρο Πατρών, το Δημαρχείο Ερμούπολης στη Σύρο, το Μουσείο Ολυμπίας, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ απεβίωσε στην Αθήνα το 1923. Ήταν παντρεμένος με την πιανίστρια Σοφία Δούδου και είχαν αποκτήσει μαζί πέντε παιδιά. Η οικία του διατηρείται ακόμα και σήμερα στην οδό Μαυρομιχάλη (μεταξύ Ακαδημίας και Σόλωνος), ενώ διατηρούσε και εξοχική κατοικία στην οδό Πεσμαζόγλου 12 στην Κηφισιά μέσα σε έκταση σαράντα στρεμμάτων. Στην Εθνική Πινακοθήκη φυλάσσεται το αρχείο Τσίλλερ, το οποίο αγοράστηκε το 1961 από τον Μαρίνο Καλλιγά και διαθέτει περίπου 400 σχέδια, αλλά και διάφορα τεκμήρια (χειρόγραφα, έγγραφα κ.ά.) από τη ζωή του λαμπρού αρχιτέκτονα.
