Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα: Η «ζωντανή» in situ εικαστική εγκατάσταση του εικαστικού Κωστή Βελώνη που εμπνέεται από το μύθο της θεάς Δήμητρας.
Στη μυστηριακή γη της Ελευσίνας με αφορμή την 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, σε συνδιοργάνωση με το Φεστιβάλ Αισχύλεια 2022, παρουσιάζει ο διεθνώς αναγνωρισμένος εικαστικός Κωστής Βελώνης την έκθεση «Μυστήριο 22 | Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα» στην οποία και πρωταγωνιστεί μια in situ εικαστική εγκατάσταση που εμπνέεται από τον μύθο της θεάς Δήμητρας, θεά της καλλιέργειας και της γονιμότητας και της κόρης της, Περσεφόνης.
Με στόχο να αναδείξει την Ελευσίνα ως διεθνές σημείο συνάντησης για τη site specific και site sensitive καλλιτεχνική δημιουργία, η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης επιμελείται για δεύτερη χρονιά την εικαστική εγκατάσταση του Φεστιβάλ Αισχύλεια. Φέτος έχει τη χαρά να συνεργάζεται με τον διακεκριμένο εικαστικό Κωστή Βελώνη Διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και αναπληρωτή καθηγητή στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
Τα γλυπτά του Βελώνη εξερευνούν την κωμική και αμήχανη συνθήκη του αντικειμένου ως προβολή μιας ανθρωποκεντρικής αφήγησης με αλληγορίες της καθημερινότητας. Στο σύνολο του έργου του δίνεται έμφαση πάνω στις ηθικές προεκτάσεις του λάθους και της αδεξιότητας, όπως και το χάσμα που προκαλεί η ονειροπόληση και η πραγματικότητα που τη ματαιώνει. Το πλαίσιο αυτής της ανάγνωσης αρθρώνεται εξίσου και στην «κοινή εστία» του δημόσιου forum με ένα συστηματοποιημένο λεξιλόγιο μορφών και υλικών, που υποδηλώνει την μοντερνιστική γραφή σ’ ένα εύρος αρχιτεκτονικών τυπολογιών· από τα κύρια μέρη του αρχαίου ελληνικού θεάτρου (σκηνή, κερκίδες, ορχήστρα) μέχρι τα πολιτικά βήματα και προπαγανδιστικά περίπτερα της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.
Με μία αυστηρή γεωμετρική οριοθέτηση που λειτουργεί ως ένας μηχανισμός κυοφορίας αλλά και συγκομιδής, η εγκατάσταση του καλλιτέχνη που παρουσιάζεται στην έκθεση «Μυστήριο 22 | Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα» συνδέει τις αγροτικές δραστηριότητες με την ερωτική πράξη, αφήγηση που δεν υπογραμμίζεται μονάχα από το τριγωνικό σχήμα της δομής της, αλλά εντοπίζεται και στη λειτουργικότητα της κατασκευής.
Ετυμολογικά, Δήμητρα σημαίνει μητέρα γη και ο καλλιτέχνης σε αυτή την μνημειακή γλυπτική εγκατάσταση βάζει στο επίκεντρο, ανάμεσα από τους “μηρούς της Δήμητρας”, τη μήτρα ως καταφύγιο της πανίδας της ελευσίνιας γης (οι όροφοι της εγκατάστασης που αποτελούνται από διαφορετικά ανακυκλώσιμα υλικά και φυτά, «αποπλανούν» όλα τα είδη των εντόμων, που συνδράμουν στη διαδικασία της επικονίασης), αλλά και ως αφετηρία του κύκλου της ζωής, ο οποίος και ενσαρκώνεται αλληγορικά μέσα από τον αρχαίο μύθο.
Παράλληλα τον επισκέπτη της έκθεσης περιμένουν μία ακόμα, ανεμόφιλη, γλυπτική χειρονομία που επίσης πραγματεύεται όρια κίνησης – ακινησίας, έμψυχης – άψυχης ύλης και θα πασχίζει να κρατηθεί ζωντανή κατά τη διάρκειά της, ενώ ο τόπος αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα εντοπίζεται μέσα σε βιομηχανικά ερείπια (εικόνα του σύγχρονου αφηγήματος της περιοχής της Ελευσίνας) σε μια αντιστοιχία του κύκλου της εφορίας της γης με τον κύκλο της παραγωγής.
Ο εικαστικός Κωστής Βελώνης αναφέρει για την Έκθεση, «Η γλυπτική εγκατάσταση «Στάχυα πέφτουν σε τσιμεντένια δάπεδα» έχει ως αφετηρία την μυθολογική και ιστορική παράδοση της Ελευσίνας και αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης μελέτης για την τεκτονική σύσταση του ανιμισμού. Η θεά Δήμητρα και η κόρη της, η Περσεφόνη, προσφέρουν την ιδανική αφήγηση για τον σχεδιαστικό εναγκαλισμό του ανόργανου με το οργανικό στοιχείο και το πώς φαινομενικά διαφορετικές οντότητες και φυσικά φαινόμενα, που ορίζονται από την κίνηση και την ακινησία, την έμψυχη και την άψυχη ύλη, την άνθηση και τον μαρασμό, μπορούν να αλληλεπικαλύπτονται και να μην λειτουργούν αντιθετικά.
Η αρχιτεκτονική κλίμακα της κατασκευής συνενώνει τη μοίρα ως μονάδα μέτρησης με τη μοίρα ως πεπρωμένο και τύχη. Το διακύβευμα αυτού του ορθωμένου και κάθετου ανθρωπομορφικού χωραφιού δεν αφορά μονάχα στην επιφάνεια της γης και το ύψος μιας «ανεμόφιλης» κατασκευής, αλλά απευθύνεται και σε μια αντίστροφη πορεία, όπου το ύψος μπορεί να γίνει αντιληπτό ως έσχατο βάθος. Όλες οι αγροτικές δραστηριότητες τις οποίες φροντίζει η Δήμητρα (γη μήτηρ) με το όργωμα, τη σπορά και τον θερισμό, αφορούν και το χθόνιο στοιχείο. Η Περσεφόνη και η διαμονή της στον Άδη κάποιους μήνες του χρόνου αντανακλούν τη συνέχιση μιας μόνιμης υπαρξιακής αφήγησης με τον φυσικό κύκλο ζωής των φυτών ως σύμβολο γέννησης, θανάτου και αναγέννησης».
Η έκθεση φιλοξενείται έως την Κυριακή 23 Οκτωβρίου στον προαύλιο χώρο πίσω από το ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας, ενώ τα επίσημα εγκαίνιά της θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου, στις 20.30.
Πληροφορίες
Διεύθυνση Επιμέλειας: Διεύθυνση Σύγχρονης Τέχνης – Ζωή Μουτσώκου | 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
Συνεργάτις Επιμελήτρια: Ιωάννα Γερακίδη
Αρχιτεκτονική Επιμέλεια: Οι αρχιτέκτονες της Φάλαινας & Διογένης Βεριγάκης
Φωτογραφίες: Πάνος Κοκκινιάς
Επιστημονική και Υλική Υποστήριξη: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Οργάνωση Παραγωγής: Αλέξανδρος Τηλιόπουλος
Συντονισμός Παραγωγής: Γιώργος Κατσώνης
Εκτέλεση Παραγωγής: opbo studio
Διοργάνωση: 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης & Φεστιβάλ Αισχύλεια 2022
Μια παραγωγή της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
Τοποθεσία: Παλαιό Ελαιουργείο, Ελευσίνα
Εγκαίνια: Πέμπτη 8/9 | 20:30 | Ώρα προσέλευσης: 20:00
Ωράριο λειτουργίας: 28/8-19/9 Δευτέρα-Κυριακή 19:00-23:00 (τις ημέρες των παραστάσεων 19:00- 20:30) 20/9-23/10 Τετάρτη-Κυριακή 17:00-21:00
