Από την Κατερίνα Γιογάκη Φρανκ Γκέρι
Ο Ephraim Owen Goldberg, γνωστός ως Frank Owen Gehry ή απλά Frank Gehry, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της αρχιτεκτονικής αποδόμησης (ντεκονστρουκτιβισμός), λόγω του εμφανούς ενδιαφέροντός του για τη διαδικασία διάσπασης κτιρίων σε ογκομετρικές μονάδες και σύνθεση αυτών σύμφωνα με (ενδεχομένως) παράλογα κριτήρια που ευνοούν τις πλάγιες γραμμές και συχνά γίνονται με συνδυασμούς διαφορετικών και ασυνήθιστων υλικών – από μεταλλικό δίχτυ και κυματοειδή λαμαρίνα έως κράματα με βάση το τιτάνιο δημιουργώντας έτσι κτίρια με εντυπωσιακά σχήματα και λαμπερές μεταλλικές επιφάνειες.
Ο Gehry γεννήθηκε στο Τορόντο το 1929 και στη συνέχεια μετακόμισε στις ΗΠΑ όπου σπούδασε αρχιτεκτονική στη Νότια Καλιφόρνια (1954). Απέκτησε δίπλωμα αστικού σχεδιασμού από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ενώ με το που ολοκλήρωσε τις σπουδές του, άρχισε να συνεργάζεται με τον αρχιτέκτονα Victor Gruen. Μετά από έναν χρόνο στο Παρίσι όπου μελέτησε έργα του LeCorbusier επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1962 και άνοιξε την πρώτη του επαγγελματική εταιρεία. Ένα από τα πρώτα του έργα ήταν το σπίτι του στη Σάντα Μόνικα στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν ανακυκλωμένα και βιομηχανικά υλικά.
Έγινε σύντομα διάσημο όνομα στην Καλιφόρνια της δεκαετίας του ’70 και του ’80 φέρνοντας την «αρχιτεκτονική» επανάσταση μέσω των έργων του που ήταν ευρέως αποδεκτά από κριτικούς και κοινό, αγνοώντας την τυπική αμερικάνικη μονοκατοικία.
Η άποψή του σχετικά με τη σύνδεση αρχιτεκτονικής και τέχνης («Η αρχιτεκτονική είναι μια τέχνη. Και όπως κάθε τέχνη μπορεί να αλλάξει έναν άνθρωπο ακόμη και να τον σώσει.») είναι εμφανής σε έργα όπως το Dancing House στην Πράγα (1996), στο οποίο υιοθετείται ένα στυλ «νέο-μπαρόκ».
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’80 και ’90, εκτός από πολλές ιδιωτικές κατοικίες, ο Gehry σχεδίασε μερικά από τα πιο σημαντικά σύγχρονα μουσεία: το θαλάσσιο ενυδρείο Cabrillo στο San Pedro (1981), το Μουσείο Αεροδιαστημικής και το Μουσείο Επιστήμης και Βιομηχανίας (και τα δύο στην Καλιφόρνια, Λος Angeles (1984)), το Μουσείο Τέχνης της Σάντα Μόνικα (1988) και το Μουσείο Τέχνης Frederick Weisman στη Μινεάπολη (1993).
Υπάρχουν όμως δύο διάσημα μουσεία που έχουν ιδιαίτερη σημασία στην αρχιτεκτονική του σταδιοδρομία: το Μουσείο Vitra Design στη Γερμανία (1989), το πρώτο έργο του Gehry στην Ευρώπη και το παγκοσμίου φήμης Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο της Ισπανίας (1997), ένα από τα τέσσερα μουσεία του Ιδρύματος Guggenheim, μαζί με αυτά στη Βενετία, τη Νέα Υόρκη και το Βερολίνο, το οποίο απέδωσε στην τοπική οικονομία 3,5 δις. δολλάρια τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, δημιουργώντας το Bilbao Effect. Ένα παράδειγμα που αντανακλά το στυλ της αποδόμησης του αρχιτέκτονα για το οποίο είχε αναφέρει: «Πρόκειται για μια πλήρως γλυπτή εξωτερική δομή, η οποία ακολουθεί σχεδόν οργανικά περιγράμματα, ενώ στο εσωτερικό δεν υπάρχει ούτε μια επιφάνεια που να είναι εντελώς επίπεδη.»
Τα πιο πρόσφατα έργα του, ολοκληρωμένα μετά το 2000, περιλαμβάνουν το Experience Music Project στο Σιάτλ (2000), το κτίριο της DZ Bank στο Βερολίνο (2001), το Walt Disney Concert Hall, το νέο σπίτι της Φιλαρμονικής του Λος Άντζελες (σχεδιασμός 1989, ολοκληρώθηκε το 2003).
Ο Gehry έχει κερδίσει πολλά βραβεία για τα σχέδιά του. Mεταξύ αυτών είναι το Pritzker Prize για το Walt Disney Concert Hall το 1989, το National Medal of Arts το 1998, το Inductee of the California Hall of Fame το 2006 και το Companion of the Order of Canada το 2002.
Στον αποχαιρετιστήριο λόγο της ως υπουργός Εξωτερικών, η Χίλαρι Κλίντον μίλησε μεταξύ άλλων για τη δυναμική αρχιτεκτονική που χρειάζεται ο νέος κόσμος: μια αρχιτεκτονική «σαν αυτή του Φρανκ Γκέρι». Μια αρχιτεκτονική διαφορετική, που αντίκειται στο ανιαρό, στο συνηθισμένο και στην τάση για ομογενοποίηση. Μια αρχιτεκτονική που εμπνέεται και μαθαίνει όχι μόνο από την αρχιτεκτονική του παρελθόντος αλλά και από τις άλλες τέχνες. Όπως από τη γλυπτική του Μπερνίνι, της οποίας οι πτυχές ήταν η έμπνευση για την κυματιστή επιφάνεια του ουρανοξύστη της οδού Spruce στο Λόουερ Μανχάταν της Νέας Υόρκης.
Σε παλαιότερη συνέντευξη ο Frank Gehry είχε δηλώσει: «Η σπουδαιότερη ιδιαιτερότητα της ανθρωπότητας είναι ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να κοιτάξει το ίδιο πράγμα και να το δει με τελείως διαφορετικό τρόπο. Αυτό μας δίνει ατελείωτες πιθανότητες πρωτοτυπίας. Να, πώς μπορείς να διαφοροποιείσαι, να είσαι αυθεντικός όταν όλα μοιάζουν να έχουν δοκιμαστεί…» και δε θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε περισσότερο.
