Συνέντευξη: Κατερίνα Καρσιώτη
Φωτογράφιση: Βασίλης Νικολόπουλος
Ευχαριστούμε θερμά το Drunk Athens, Θησέως 16, για την παραχώρηση του χώρου.
Ο Gil Scott Herron είχε πει ότι η μουσική έχει τη δύναμη να σε μεταφέρει πίσω σ’ αυτόν που πραγματικά είσαι. Ο Immanuel Kant με τη σειρά του, εξωτερίκευσε πως δύο πράγματα δεν χρειάζεται να σημαίνουν κάτι: το ένα είναι η μουσική και το άλλο το γέλιο. Και ο Fela Kuti ο star και ο μέγιστος βασιλιάς της afro κουλτούρας και πολιτισμού, είχε καταστήσει σαφές ότι η μουσική είναι «όπλο» για το παρόν και για το μέλλον. Με τη σειρά της, η κορυφαία καλλιτέχνιδα Nina Simone που χάραξε τη δική της επανάσταση – μουσική και κοινωνική – και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της, επικοινώνησε με δύναμη ψυχής ότι η μουσική πηγάζει από μέσα μας, είναι τα συναισθήματα, η καθημερινότητά μας, είναι η χαρά, η λύπη, η αναπόληση, ο έρωτας, η μουσική είμαστε εμείς.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που τόσες προσωπικότητες, μέγιστες και κορυφαίες, καλλιτέχνες που όσα χρόνια και όσες δεκαετίες και να περάσουν θα παραμένουν διαχρονικοί και το μήνυμά τους θα ηχεί σε όλους και για πάντα. Η μουσική «ανθίζει» και στις μέρες μας, και μας καλεί να ακολουθήσουμε το ρυθμό της. Η Αθήνα, ζωντανή και έντονη να βρίθει από πλήθος κόσμου που κυκλοφορεί και διασκεδάζει, και το Drunk Athens στο πιο ωραίο κεντρικό σημείο, εκεί στο στενό της Θησέως, να μεταφέρει άπλετη κινηματογραφικότητα και δυνατά vibes.
Ένα αθηναϊκό βράδυ ήταν που συναντήσαμε έναν από τους πιο αξιόλογους και δραστήριους ραδιοφωνικούς παραγωγούς της πόλης, που η πορεία του καλά κρατεί από το 1994 μέχρι και τις μέρες μας. Είκοσι χρόνια μουσική, εκπομπές, ήχους, DJ sets, δίσκους, ιστορίες και όχι μόνο. Μια προσωπικότητα με δύο μεγάλες αγάπες: το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο, που ποτέ δεν μπήκε στο δίλημμα να διαλέξει ένα από τα δύο. Είναι ωραίο να συνδέεσαι με τέτοιους ανθρώπους, να σου μεταφέρουν την οπτική και την τέχνη τους, να μαθαίνεις να ακούς, να αναμένεις τις εκπομπές τους και τους ήχους τους, να τους γνωρίζεις και τέλος να συνεντευξιάζεις μαζί τους για να σου μεταφέρουν σε λίγες μόνο σειρές τα 20 χρόνια της πορείας τους. Αυτός είναι ο Σάκης Τσιτομενέας του EN LEFKO 87.7, που ξέρει πολύ καλά να μας ταξιδεύει από το Πράσινο Ακρωτήρι στα blues bar του Σικάγου, από την Ιταλία στην Αργεντινή, από τη μουσική στον κινηματογράφο, από τη μία άκρη του κόσμου στην άλλη. Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι η μουσική έχει τη δύναμη να ενώνει ανθρώπους, να ενώνει πολιτισμούς, να ενώνει κουλτούρες…
Πότε ξεκίνησε η εμπειρία σου με το ραδιόφωνο;
Ερασιτεχνικά, στα 17 μου με κάποιες πρώτες εκπομπές σε «πειρατικούς» σταθμούς. Επαγγελματικά, 2 χρόνια μετά, με την έναρξη της ελεύθερης ραδιοφωνίας το 1988 και τη συνεργασία μου με κάποια δημοτικά ραδιόφωνα. Ουσιαστικά, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να κάνει «εικονικές εκπομπές» ακούγοντας τους… πρωτοπόρους των FM, και ονειροπολώντας.
Υπήρχαν βασικά ερεθίσματα για να ξεκινήσεις ραδιόφωνο;
Η μουσική ήταν αναπόσπαστο και πάρα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μου από τα παιδικά μου χρόνια, με τις σπουδές μου στην κλασική κιθάρα και την ενασχόλησή μου με το τραγούδι. Στην εφηβεία, η μουσική έγινε πάθος. Εκεί που οι συνομήλικοί μου ήξεραν απ’ έξω την εντεκάδα του Παναθηναϊκού, εγώ μάθαινα τα ονόματα των μελών των Dire Straits (π.χ.) και τη βιογραφία του καθενός από αυτά. Παρακολουθώντας με προσήλωση και θρησκευτική ευλάβεια τις καλές εκπομπές των FM και σημειώνοντας ό,τι έλεγαν ο Γιάννης Πετρίδης, ο Γιώργος Πολυχρονίου, ο Κώστας Γιαννουλόπουλος και οι άλλοι μεγάλοι δάσκαλοι του ραδιοφώνου, νομίζω, τελικά ότι ήταν αναπόφευκτο το – να προσπαθήσω τουλάχιστον – να πάρω αυτόν τον δρόμο. Υπήρξα τυχερός που στην πορεία μου, κατάφερα να γνωρίσω και να συνεργαστώ κιόλας, με αυτές τις μεγάλες μορφές του ραδιοφώνου.
Θεωρείς ότι είναι εύκολο να εδραιωθείς σ’ ένα τέτοιο μέσο;
Χρειάζεται πείσμα, επιμονή, μελέτη και πάθος (και λίγη τύχη, βέβαια). Εύκολο σίγουρα δεν ήταν και ούτε τώρα είναι. Αν έχεις αποφασίσει όμως, να κάνεις την τρέλα σου επάγγελμα και το επάγγελμά σου τρέλα, κάποια στιγμή θα σου βγει!
Κάποιοι απ’ τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που στάθηκαν σημαντικοί στην πορεία σου;
Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, όλα τα ραδιόφωνα που συνεργάστηκα ήταν σημαντικά και το καθένα απ’ αυτά πρόσθετε κάτι σε εμπειρία, μουσικό εύρος και γνώση. Παρόλα αυτά, ως κομβικά σημεία στη διαδρομή μου υπήρξαν ο JAZZ FM, ο ΚΟΣΜΟΣ και βέβαια ο Εν Λευκώ. Αυτά τα τρία ραδιόφωνα διεύρυναν το μουσικό μου πεδίο και καθόρισαν την πορεία της καριέρας μου.
Το ραδιόφωνο είναι ένα μέσο στο οποίο υπάρχει ένα οξύμωρο σχήμα. Είσαι μόνος σου μέσα στο studio, παράλληλα όμως έχεις τη δυνατότητα να επικοινωνήσεις με χιλιάδες ανθρώπους. Τι συναισθήματα γεννιούνται;
Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και μετά από τόσα χρόνια, δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσεις ότι αυτό που λες, προτείνεις ή επικοινωνείς στο μικρόφωνο, εκείνη τη στιγμή, φτάνει στα αυτιά πολλών ανθρώπων, που μπορεί να κάνουν διαφορετικά πράγματα ή να βρίσκονται σε τελείως διαφορετική κατάσταση και ψυχολογία. Μπορείς όμως, να τους φανταστείς (όπως κι εκείνοι εσένα) και να βρεις τον τρόπο να «μιλήσεις» σε όλους μαζί αλλά και στον καθένα χωριστά. Αυτή η τόσο ιδιαίτερη επαφή, είναι η δυσκολία και ταυτόχρονα η μαγεία του μέσου. Αν το καταφέρεις, έχεις πετύχει το 80% του στόχου. Το πιο ισχυρό σου «όπλο», είναι η μουσική, η κοινή γλώσσα παραγωγού και ακροατών.
Αγαπημένα μουσικά είδη και μουσικές επιρροές;
Επιρροές πολλές και διαφορετικές μέσα στα χρόνια, που διαμόρφωσαν περισσότερο μια αισθητική στη μουσική (το πιο σημαντικό για μένα) παρά μια προτίμηση σε συγκεκριμένα μουσικά είδη.
Ο πρώτος σου δίσκος;
Dire Straits – Dire Straits: To πρώτο άλμπουμ που αγόρασα. Εποχές εφηβείας, ροκ ανησυχιών και ψαξίματος.
Πάντα τις ραδιοφωνικές εκπομπές σου τις χαρακτήριζε κινηματογραφικό ύφος;
Δεν θα το έλεγα τόσο κινηματογραφικό ύφος, όσο κινηματογραφική δομή! Όπως μια ταινία, έτσι και μια εκπομπή είναι ένα «ταξίδι». Εκεί το «όχημα» είναι οι εικόνες, εδώ η μουσική. Η ροή αυτού του «ταξιδιού» είναι κάτι που μου βγαίνει μεν αυθόρμητα, αλλά με πλήρη συνείδηση του σκοπού του. Να πάρω μαζί μου στο «ταξίδι», όσους περισσότερους ακροατές μπορώ.
Κινηματογράφος – άλλη μια μεγάλη σου αγάπη. Τελικά ραδιόφωνο ή κινηματογράφος. Υφίσταται το συγκεκριμένο δίλημμα για σένα;
Δεν υπήρξε, ευτυχώς, ποτέ δίλημμα! Κατάφερα, και συνεχίζω, να έχω ταυτόχρονα και παράλληλα στη ζωή μου, την καθημερινότητά μου και την επαγγελματική μου πορεία και τις δύο μεγάλες μου αγάπες. Από τότε που θυμάμαι, μουσική και σινεμά πάνε μαζί, αλληλοσυμπληρώνονται και συμπληρώνουν τη ζωή μου. Αισθάνομαι πολύ τυχερός γι’ αυτό.
Κάποιοι από τους αγαπημένους σου χώρους στην Αθήνα;
Προτιμώ τους σχετικά μικρούς, ζεστούς χώρους, γιατί πιστεύω ότι είναι πιο εύκολο να φτιαχτεί ατμόσφαιρα και με τον κόσμο και με τη μουσική. Γενικά, όταν βγαίνω, προτιμώ μαγαζιά που συνεργάζομαι, γιατί ξέρω ότι εκεί θα βρω σίγουρα αυτά που αναζητώ. Καλή μουσική, ανθρώπους που γνωρίζω και περιβάλλον που μου είναι οικείο. Εννοείται βέβαια, ότι θα ψάξω και τα καινούργια, θα γυρίσω την πόλη και θα προσπαθήσω να ανακαλύψω το διαφορετικό. Αυτήν την εποχή, αγαπημένοι χώροι είναι το Drunk Athens και το Θα σε κάνω Βασίλισσα, δύο μαγαζιά με τα οποία είμαι τυχερός να συνεργάζομαι κιόλας. Άλλοι αγαπημένοι χώροι… οι κινηματογραφικές αίθουσες!
Τι θα έλεγες ότι έχει αλλάξει στη νύχτα του σήμερα σε σχέση με το παρελθόν;
Η νύχτα έχει αλλάξει αρκετά τα τελευταία χρόνια. Καινούργιες πιάτσες έχουν φτιαχτεί σε γειτονιές, μικροί, ζεστοί χώροι. Το απρόσωπο, χαώδες κλαμπ, δεν το συναντάς – ευτυχώς – πολύ συχνά. Οι μουσικές έχουν διαφοροποιηθεί. Μπορείς να βρεις και να ακούσεις τα πάντα, παντού. Εξαιρετικοί χώροι έχουν, επίσης, δημιουργηθεί από ανθρώπους με αισθητική. Το κέντρο της πόλης είναι ζωντανό. Αυτό που ακούγεται πολύ στη νύχτα πια, είναι ότι ο κόσμος δεν χορεύει και δεν διασκεδάζει όπως παλιά. Δεν νομίζω ότι ισχύει και τόσο. Εδώ που τα λέμε, δεν χρειάζεται κιόλας. Αρκεί να…«γκρουβάρει»!
Ποια θεωρείς ότι ήταν τα album της χρονιάς του 2016 και με μία πρώτη ματιά τα μουσικά διαμάντια του 2017;
Πολλά και καλά album από πολλές και διαφορετικές μουσικές πηγές. Ξεχώρισα τα album των David Bowie – BlackStar, Michael Kiwanuka – Love and Hate, Anderson, Paak – Malibu και ένα ιδιαίτερο ντεμπούτο, αυτό των The Olympians με τίτλο το όνομά τους και έναν ήχο που μ’ αρέσει πολύ. Όσον αφορά το 2017, τώρα αρχίζει το… σκάψιμο!
Προσωπικότητες από το χώρο της μουσικής βιομηχανίας που έχεις γνωρίσει και σου έχουν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση;
Η Dee Dee Bridgewater και ο Jose Feliciano, θρυλικές μορφές της μουσικής που, παρά την τεράστια πορεία τους, δεν έχουν ίχνος επιτήδευσης και ζουν για τη μουσική. Από νεότερους, οι Monophonics (με αφορμή την κυκλοφορία της συλλογής μου, Boomerang), και ο Rob Garza των Thievery, καλλιτέχνες με ταλέντο και διάθεση να πάνε τη μουσική πάντα ένα βήμα μπροστά. Τέλος ο κινηματογραφικός συνθέτης Alexandre Desplat, απ’ τους ωραιότερους, πιο σεμνούς και ταυτόχρονα βαθιά σκεπτόμενους ανθρώπους που έχω γνωρίσει.
Τι σημαίνει για σένα En Lefko 87.7;
Discover Great Music!
Ευχαριστούμε θερμά το Drunk Athens, Θησέως 16, για την παραχώρηση του χώρου.
